Grootschalig onderzoek onder 10.000 vrouwen door EenVandaag & Ouders van Nu (september 2021)
Thuisbevallen leidt tot positievere bevalervaringen dan poliklinisch of met een medische indicatie
Vrouwen die thuis zijn bevallen, zijn tevredener over hun bevalling dan vrouwen die
poliklinisch of met een medische indicatie bevielen. Ze vinden de bevalling vaker minder
zwaar, voelen zich serieuzer genomen, ervaren een betere communicatie en zijn
tevredener over de begeleiding. 64% van de vrouwen geeft aan het liefst zonder
pijnbestrijding te bevallen. 21 % van de vrouwen die vroeg om een ruggenprik kreeg die
niet. Dit blijkt uit een onderzoek van EenVandaag en Ouders van Nu naar de zorg en
pijnbestrijding onder 10.000 vrouwen die in de afgelopen 2 jaar zijn bevallen.
De belangrijkste uitkomsten uit het onderzoek op een rijtje:
• 64% van de vrouwen gaf aan het liefst zonder pijnbestrijding te bevallen; 12% wilde graag
met pijnbestrijding bevallen.
• Van de vrouwen die om een ruggenprik vroegen, kreeg 21% hem niet, waarvan 7% vanwege
organisatorische redenen. Bij de overige was de baring al te ver gevorderd. Daarnaast gaf
17% van de vrouwen aan lang te hebben moeten wachten voordat ze de ruggenprik kregen.
• 18% van de vrouwen met een medische indicatie gaf aan dat ze vonden dat de zorgverlener
te weinig aanwezig was, terwijl 95% van de vrouwen die thuis beviel vond dat ze precies
genoeg begeleiding had gehad.
• Vrouwen die thuis waren bevallen, waren op alle onderwerpen tevredener dan vrouwen die
poliklinisch of met een medische indicatie bevielen. Ze vonden de communicatie en
begeleiding beter en hadden vaker het gevoel dat hun pijn serieus werd genomen
• 40% van de vrouwen heeft haar bevalling als niet (zo) zwaar ervaren. Dit is met name de
groep vrouwen die thuis bevallen is: 62% van hen vond de bevalling niet (zo) zwaar. Van de
vrouwen die poliklinisch bevielen, was dit 41% en bij een medische indicatie 31%.
• 78% van de vrouwen gaf aan continuïteit van zorgverlener voor zowel prenatale als natale
zorg belangrijk te vinden en 34% gaf aan dat ze het prettig zou vinden als de zorgverlener
non-stop zou blijven vanaf het eerste moment.
Unieke keuzevrijheid
De KNOV stelt in een toelichting op het onderzoek: een ruggenprik moet altijd beschikbaar zijn. Zo
hebben we het in Nederland afgesproken in de richtlijn “Pijnbehandeling tijdens de bevalling” . Dat
geldt voor alle vrouwen, 7 dagen per week 24 uur per dag. De Nederlandse bevalcultuur biedt een
unieke keuzevrijheid voor de vrouw die bijna nergens anders ter wereld aanwezig is en die we
moeten koesteren. Gezonde zwangere vrouwen moeten zelf de keuze kunnen maken waar ze willen bevallen en of ze
dit zonder of met pijnbestrijding willen doen.
Nog enkele andere vragen (en antwoorden) naar aanleiding van het onderzoek
• Van de vrouwen die om een ruggenprik vroegen, kreeg 21% hem niet, waarvan 7% vanwege
organisatorische redenen. Bij de overige was de baring al te ver gevorderd. Daarnaast gaf
17% van de vrouwen aan lang te hebben moeten wachten voordat ze de ruggenprik kregen.
Was dit probleem al bekend bij de KNOV?
Er is niet eerder onderzoek gedaan naar hoe vaak dit speelt, maar uit ervaringen van verloskundigen
weten we dat deze situaties wel eens kunnen voorkomen. Dankzij het onderzoek van EenVandaag
onder bijna 10.000 vrouwen hebben we nu iets meer beeld over hoe vaak dit probleem ongeveer
voorkomt.
• Veel vrouwen (10 %) voelen zich niet serieus genomen over hun pijn. Hoe verklaren jullie dat?
Proberen verloskundigen de pijn te relativeren als er geen pijnbestrijding voorhanden is?
De KNOV denkt niet dat dit laatste het geval is. Maar wel dat vrouwen soms het gevoel hebben dat
hun pijn niet serieus is genomen en dat ze daardoor moeten aandringen op het krijgen van een
ruggenprik. Dat zou niet nodig moeten zijn. Als KNOV vinden we dat er meer aandacht besteed moet
worden aan goede begeleiding van vrouwen tijdens de bevalling. Uit wetenschappelijk onderzoek
blijkt dat begeleiding van een bekende zorgverlener tijdens de bevalling leidt tot minder behoefte
aan pijnbestrijding en dat er minder vaak ingrepen nodig zijn tijdens de bevalling. In het onderzoek
van EenVandaag gaf 78 van de 100 vrouwen aan dat ze een bekende zorgverlener tijdens de
bevalling hadden gewild. Ook moet er meer ingezet worden op het continu kunnen begeleiden van
één vrouw, zodat de zorgverlener onverdeelde aandacht voor haar heeft. Ook dit, blijkt uit
wetenschappelijk onderzoek, leidt tot minder behoefte aan pijnbestrijding, minder ingrepen en een
positievere ervaring. Bij thuisbevallingen gebeurt dit al veel meer en we zien ook in het onderzoek
van EenVandaag dat 93 van de 100 vrouwen zich bij een thuisbevalling wel serieus genomen voelt en
95 van de 100 gaf aan precies voldoende begeleid te zijn; bij een bevalling in het ziekenhuis met een
medische indicatie gaven 18 van de 100 vrouwen aan te weinig begeleid te zijn. Op het moment dat
een vrouw continue begeleiding krijgt van een haar bekende zorgverlener en vraagt om een
ruggenprik, zal de zorgverlener hier een betere inschatting in kunnen maken. Een vrouw die een
ruggenprik nodig heeft, moet hem ook kunnen krijgen als daar de tijd nog voor is, maar het moet niet
zo zijn dat een vrouw om een ruggenprik moet vragen omdat de begeleiding tekort schiet.
• Ruim de helft (56 %) van de vrouwen die de afgelopen twee jaar een baby heeft gekregen,
vindt dat vrouwen in Nederland van tevoren moeten kunnen aangeven dat ze tijdens hun
bevalling een ruggenprik willen, ook als daar geen medische noodzaak voor is. In hoeverre
kunnen vrouwen dit nu afspreken?
Iedere zwangere vrouw kan tijdens haar zwangerschap aangeven wat haar wensen zijn ten aanzien
van de bevalling. Omdat een bevalling die spontaan begint niet te plannen is, is een ruggenprik ook
niet te plannen. Als zorgverlener kunnen we dus geen anesthesioloog reserveren voor een bevalling
waarvan we niet weten wanneer deze gaat plaatsvinden. Als een vrouw al in haar zwangerschap
heeft aangegeven vanaf het begin van de bevalling een ruggenprik te willen, is deze meestal
gemakkelijker te regelen, omdat het proces hiervoor al in gang gezet kan worden zodra de bevalling
begonnen is. Meestal ontstaat de vraag echter pas tijdens de bevalling, omdat de meeste vrouwen
(64 van de 100) juist aangeven zonder pijnbestrijding te willen bevallen.
• Wat zou erop tegen zijn om dit van te voren af te spreken?
De meeste vrouwen geven aan zonder pijnbestrijding te willen bevallen. Dan is het belangrijk dat ze
goed begeleid wordt in het omgaan met de weeën en de verloskundige haar zodanig goed bijstaat
dat haar wensen hierin zoveel mogelijk ondersteund worden. Indien het dan toch nodig is om een
ruggenprik te krijgen, wordt het proces op dat moment in gang gezet. Dat kan betekenen dat er tijd
overheen gaat en dat een vrouw het gevoel heeft dat ze lang heeft moeten wachten, omdat de
anesthesioloog op dat moment niet meteen beschikbaar was. Een anesthesioloog is namelijk niet
alleen nodig voor het zetten van ruggenprikken bij bevallingen, maar is ook nodig op andere plekken.
Bij de vraag om een ruggenprik moet een anesthesioloog dus geregeld vrijgemaakt worden om de
ruggenprik te zetten. Aangezien een bevalling niet te plannen is, is het moeilijk te realiseren om een
anesthesioloog op dat moment klaar te hebben staan.
• Er is een groot verschil in tevredenheid over de begeleiding van de bevalling tussen vrouwen
die in het ziekenhuis bevallen of thuis bevallen. Hoe is dit te verklaren?
Uit het onderzoek van EenVandaag blijkt dat vrouwen bij een thuisbevalling de bevalling vaker
minder zwaar vonden, zich serieuzer genomen voelden, betere communicatie ervaarden en
tevredener waren over de begeleiding. Uit wetenschappelijk onderzoek bleek eerder ook al dat
vrouwen vaker positief terugkijken op hun bevalling als ze thuis zijn bevallen. Dit zou ermee te
maken kunnen hebben dat vrouwen bij een thuisbevalling in hun eigen omgeving zijn en daardoor
beter kunnen ontspannen. Ook hebben ze minder vaak ingrepen nodig. Het ondergaan van veel
ingrepen tijdens de bevalling kan negatieve invloed hebben op de bevalervaring. De meeste vrouwen
willen zonder veel ingrepen bevallen en ook zonder pijnbestrijding. Dit lukt vaker bij een geplande
thuisbevalling dan bij een geplande ziekenhuisbevalling. Hoe dichter je je bevindt bij de
beschikbaarheid van ingrepen, hoe sneller een zorgverlener, maar ook een bevallende vrouw
hiervoor zal kiezen, ondanks de wens van tevoren om liever zonder te bevallen. Dit zou een reden
kunnen zijn dat vrouwen vaker een betere ervaring hebben na een thuisbevalling.
De KNOV is de beroeps- en brancheorganisatie van en voor verloskundigen in Nederland en streeft
naar de beste zorg voor de zwangere vrouw, haar partner en het (ongeboren) kind. Dit doen we door
verloskundigen te ondersteunen, te verbinden en hun belangen te behartigen.
Wij vinden het super interessant onderzoek met interessante uitkomsten. Dat wilde we graag met je delen!
Blijf je eigen keuzes maken, want jij bent je expert van je eigen lichaam.
Wij zijn er om je te ondersteunen en begeleiden.
Groetjes, Team De Toekomst
P.s. Alle onderzoeksresultaten zijn HIER terug te vinden.